Modele łóżek szpitalnych – cechy konstrukcji i funkcje

Jaki model łóżka wybrać? Łóżko szpitalne to niewątpliwie kluczowy element wyposażenia każdego oddziału. Wybór modelu łóżka jest istotny dla komfortu i kondycji każdego pacjenta, a przede wszystkim dla przebiegu jego zdrowienia lub rehabilitacji. Łóżko jest zatem nie tylko meblem szpitalnym, lecz także sprzętem medycznym – jego rola to wspomaganie procesu leczenia oraz wspieranie lekarzy i personelu szpitala w ich dążeniach do przywrócenia pacjentowi zdrowia. Łóżko szpitalne regulowane elektrycznie Przy wyborze łóżka trzeba brać pod uwagę wiele czynników: stan chorobowy pacjenta i poziom zagrożenia jego życia, rodzaj schorzenia i typ zastosowanych procedur leczniczych, a ponadto warunki szpitalne – w tym specyfikę oddziału, rozkład pomieszczeń i funkcjonalność. Czym więc należy się kierować przy podejmowaniu decyzji o zakupie łóżka? Poniżej zamieściliśmy wykaz podstawowych kryteriów oraz zestaw przydatnych wskazówek. Rozwiązania konstrukcyjne – konstrukcja kolumnowa i ramowa Mamy do dyspozycji dwa zasadnicze typy konstrukcji nowoczesnego łóżka szpitalnego – opartą na ramie lub na kolumnach. Od konstrukcji częściowo zależy rodzaj regulacji wysokości i ustawienia poszczególnych segmentów. Przy konstrukcji kolumnowej możliwa jest wyłącznie regulacja elektryczna, natomiast konstrukcja ramowa daje więcej możliwości regulacji – czy to przy użyciu siłowników elektrycznych, czy też różnego rodzaju mechanizmów niewymagających zasilania elektrycznego. Za konstrukcją kolumnową przemawia łatwość w utrzymaniu czystości oraz przystosowanie do współpracy z przenośnymi aparatami medycznymi (np. rentgenem) oraz ramieniem C. Wadę stanowi przede wszystkim kosztowność eksploatacji. Konstrukcja ramowa jest znacznie bardziej ekonomiczna, ale na jej niekorzyść należy zapisać podatność na uszkodzenia mechaniczne oraz zmniejszony prześwit między podłogą a ramą łóżka, co komplikuje jego transportowanie, np. utrudnia wjazd do windy i pokonywanie progów. Zestawienie zalet i wad obu konstrukcji z perspektywy długofalowej eksploatacji

Konstrukcja kolumnowa	Konstrukcja ramowa
łatwiejsze mycie  łatwy podjazd rentgenem mobilnym lub ramieniem C*  stosunkowo duży koszt zakupu kosztowne serwisowanie i części zamienne duża wysokość niektórych modeli	trudniejsze mycie  zazwyczaj brak możliwości współpracy z ramieniem C  stosunkowo mały koszt zakupu  przystępne koszty serwisowania i części zamiennych  Znaczna wysokość leża niewielka wysokość minimalna leża
Łóżko szpitalne regulowane ręcznie * Nie każdy model łóżka opartego na kolumnach może współpracować z wszystkimi typami ramienia C. Przed zakupem trzeba koniecznie sprawdzić ich kompatybilność.

Warto wiedzieć!Przed zakupem łóżka dobrze jest zorientować się co do przypuszczalnych kosztów wymiany części zamiennych w danym modelu, w tym siłownika i kolumny. Wahania cen mogą być naprawdę znaczne. Warto wybierać konstrukcje wykonane z popularnych komponentów, a unikać konstrukcji bazujących na komponentach nietypowych produkowanych tylko dla konkretnego wytwórcy. Po upływie okresu gwarancji części zamienne ogólnie dostępne na rynku zwykle okazują się sporo tańsze (niekiedy nawet kilka razy).Typy regulacji i ich funkcje
Łóżka szpitalne mogą być regulowane elektrycznie lub ręcznie. Każdy typ regulacji ma swoją specyfikę i wymagania. W aspekcie użytkowym przewaga łóżka elektrycznego jest oczywista, ale na przeszkodzie stają czynniki finansowe i możliwości infrastruktury, które nie zawsze pozwalają na zakup tego typu łóżek. Jednak nie znaczy to wcale, że wszystkie pozostałe typy regulacji są przyjaźniejsze dla budżetu. Wbrew pozorom mechanizmy hydrauliczne plasują się na zbliżonym poziomie cenowym co mechanizmy elektryczne. Ma to związek z wyższymi cenami komponentów do mechanizmów hydraulicznych i większymi nakładami czasu potrzebnymi do instalacji pomp hydraulicznych.Regulacja elektrycznaFunkcja autokonturu
Funkcja autokonturu opiera się na zastosowaniu dodatkowego nieruchomego panelu leża, co umożliwia bardziej równomierne rozłożenie masy ciała, a tym samym zmniejsza ryzyko powstania odleżyn. Pozycję autokonturu ustawia się jednym przyciskiem, który jednocześnie pozycjonuje segmenty głowy i nóg.Funkcja CPR (RKO)
Funkcja CPR (RKO), czyli resuscytacji krążeniowo-oddechowej, umożliwia wypoziomowanie leża w celu przeprowadzenia resuscytacji. Najczęściej funkcja ta jest obsługiwana za pomocą jednego przycisku lub specjalnej dźwigni. W modelach łóżek z niższego przedziału cenowego funkcja CPR jest regulowana ręcznie przy użyciu śruby i mechanizmu rastrowego – tzw. zapadekBezwysiłkowe sterowanie pilotemSterowanie
Funkcjami elektrycznymi łóżek można sterować przy użyciu pilota przewodowego (pacjenci), 
sterowania umieszczonego w barierkach bocznych (pacjenci i personel) oraz panelu pielęgniarskiego (personel). Panel przeważnie znajduje się na szczycie łóżka od strony nóg lub jest w niego wbudowany. W panelu uwzględniono opcję wyłączenia lub zablokowania możliwości regulacji przez pacjenta, co bywa konieczne w przypadku niektórych schorzeń. Jest to duże udogodnienie dla lekarzy i pielęgniarek, a zarazem zwiększa bezpieczeństwo chorego. Bardzo funkcjonalnym rozwiązaniem są także podświetlane przyciski pilota – dzięki tej funkcji w nocy nie trzeba zapalać światła w sali, by ustawić łóżko w żądanej pozycji.

Zasilanie awaryjne
W łóżkach elektrycznych można zainstalować akumulatory awaryjne. Akumulatory co prawda nie zastąpią stałego zasilania (nie umożliwią zatem korzystania z łóżka elektrycznego, gdy szpital nie ma do tego warunków), ale pozwolą na sterowanie łóżkiem w razie awarii.Regulacja ręcznaPompa hydrauliczna i sprężyna gazowa
Zaletę takiego rozwiązania stanowi możliwość ręcznej regulacji wysokości łóżka bez użycia siły oraz samodzielnego ustawiania pozycji segmentu pleców przez pacjenta. Natomiast po stronie wad znajdą się uciążliwa skokowość regulacji niektórych typów sprężyn gazowych oraz zdarzające się wycieki płynu z pomp hydraulicznych. Na niekorzyść tego rozwiązania przemawiają także duża cena zakupu i wysokie koszty długoterminowej eksploatacji.Zapadka
Wadą mechanizmu zapadki jest konieczność użycia siły do podnoszenie pacjenta, co wiąże się z ryzykiem uszkodzenia rastrów, szczególnie na oddziałach psychiatrycznych, gdzie niekiedy nieuniknione są działania interwencyjne. Do zalet zapadki zaliczymy niewielki koszt zakupu oraz eksploatacji

Śruba
Mechanizm śruby umożliwia precyzyjne i płynne ustawienie pozycji pacjenta, a ponadto jest trwalszy niż pozostałe rozwiązania. Przy regulacji wysokości śruba wymaga użycia siły, ale już przy regulacji segmentu głowy lub nóg nie jest to konieczne.Sterowanie
Do sterowania sprężyną gazową służy rączka znajdująca się w zasięgu pacjenta. 
Mechanizmem śrubowym steruje się za pomocą składanej korby zamontowanej od strony nóg pacjenta. Pompa hydrauliczna ma sterowanie nożne (pedał umieszczony z boku łóżka). Typy wypełnień segmentów leża i szczytów

• kratka wykonana ze stalowych drutów przyspawanych do ramy
• lamele – przeważnie metalowe poprzeczne profile (dwuceowniki)
• perforowana płyta stalowa
• zdejmowane perforowane panele z tworzywa sztucznego
• przezierne płyty z bakelitu lub włókna węglowego.

Każdy typ wypełnienia charakteryzuje się innymi właściwościami. Najtrwalsze rozwiązanie to perforowane płyty stalowe przymocowane do leża na stałe. Nieco bardziej podatne na uszkodzenia są płyty wykonane z tworzyw sztucznych, ale z kolei doskonale sprawdzają się, jeśli chodzi o utrzymanie czystości łóżka. Pod tym względem wygodne są także panele – można je zdjąć i umieścić w sterylizatorni, a ich demontaż ułatwia dostęp do pozostałych części łóżka i ich mycie. Płyta bakelitowa znajduje zastosowanie prawie wyłącznie na oddziałach intensywnej terapii, gdzie niekiedy trzeba wykonać prześwietlenie pacjenta bezpośrednio na łóżku. Najczęściej jest wykorzystywana jako wypełnienie paneli w górnej części łóżka na potrzeby prześwietleń klatki piersiowej.Łóżko łatwe w czyszczeniu i dezynfekcjiW przypadku wypełnienia szczytów łóżka przeważają panele z tworzywa sztucznego lub ze stalowej rury z płytą MDF zamontowaną na stałe. Obecnie odchodzi się od stosowania tego typu płyt, gdyż przy tym rozwiązaniu szczytu łóżka nie da się zdjąć, np. w celu przeprowadzenia resuscytacji lub umycia. Panele z tworzywa są łatwiejsze do utrzymania w czystości, nie pojawia się też ryzyko wykopania lub połamania płyty MDF przez pacjenta. Jeśli wybieramy szczyty łóżka z możliwością łatwego demontażu, warto się upewnić, że są one należycie zabezpieczone przed przypadkowym zdjęciem, np. w trakcie transportu. W tym celu szczyty powinny być wyposażone w zawiasy. Trzeba pamiętać, że ze względów bezpieczeństwa szczyty łóżek przeznaczonych na oddziały psychiatryczne powinny być mocowane na stałe.Typy barierek bocznychZapewne zabrzmi to zaskakująco, ale najważniejszy element łóżka często stanowią barierki, które mogą w znacznym stopniu ułatwiać albo utrudniać pracę personelu. Z tych przyczyn warto zainwestować w barierki składane. Składanie barierek może odbywać się na dwa sposoby – pod ramę i wzdłuż ramy. Dla właściwego zabezpieczenia pacjenta kluczową rolę odgrywa metoda zwalniania barierki oraz to, czy może ją opuścić jedna osoba, najlepiej jedną ręką. Ważny jest również sposób montażu – największą stabilność zapewnia barierka przymocowana na stałe do ramy platformy leża. Wprawdzie spotyka się takie rozwiązania, gdzie barierka jest przykręcana do ramy przy użyciu ścisku, bez wiercenia otworów w ramie, jednak taki montaż nie gwarantuje właściwego oporu podczas składania.Składane barierki boczneW przypadku łóżek regulowanych elektrycznie dobry punkt odniesienia stanowi nieobligatoryjna norma EN 60601-2-52 Medyczne urządzenia elektryczne (część 2–52: Wymagania szczegółowe dotyczące bezpieczeństwa podstawowego oraz funkcjonowania zasadniczego łóżek medycznych). Norma ta w uproszczeniu określa m.in. długość odcinka niezabezpieczonego barierką boczną, co ma na celu ochronę pacjenta przed zablokowaniem lub utknięciem. Według normy powierzchnia niezabezpieczona powinna być mniejsza niż 60 mm albo większa niż 318 mm. Drugi parametr jest mocno dyskusyjny – zwłaszcza w odniesieniu do takich schorzeń, przy których pacjent absolutnie nie może samowolnie opuszczać łóżka. Długie niezabezpieczone odcinki zwiększają ryzyko incydentów samowolnego wstawania pacjentów (np. podłączonych do aparatury lub kroplówki), co zmusza personel do stosowania pasów niecieszących się popularnością. Chociaż zasadniczo przepisy wymagają, by pacjent był zabezpieczony jedynie na czas snu w pozycji wypoziomowanego leża, to rozwiązaniem optymalnym są barierki chroniące pacjenta również przy podniesionym leżu, poruszające się razem z poszczególnymi segmentami. Dodatkowe elementy wyposażeniaPółka na rzeczy pacjentaPo wyborze typu łóżka trzeba zastanowić się nad doborem dodatkowych, ale równie istotnych elementów wyposażenia, takich jak materac, szafka przyłóżkowa czy różne dostępne rozwiązania opcjonalne (np. półki na obuwie, wieszaki na worki urologiczne, stojaki itp.). W tym przypadku przy podjęciu decyzji należy kierować się specyfiką schorzenia i związanymi z nią wymogami procesu leczenia oraz zabezpieczenia chorego. Trzeba przeanalizować szczegółowo, jakie dodatkowe elementy wyposażenia są dostępne w każdym modelu oraz przyjrzeć się właściwościom proponowanych materacy i szafek. Przy tych elementach nie da się podać żadnych wskazówek ogólnych, ale podpowiadamy, że do opcji wartych szczególnej uwagi należą wysuwane lub nakładane stoliki do karmienia pacjenta, waga czy uchwyty na kaczkę lub basen. Kryteria formalne (podstawa prawna)Łóżka szpitalne są klasyfikowane jako wyrób medyczny klasy I bezpieczeństwa (modele z wbudowaną wagą mogą być klasyfikowane jako wyrób medyczny klasy I z funkcją pomiarową). Kryteria oceny łóżek szpitalnych wymieniono w załączniku IX Dyrektywy Rady 93/42/WE z dnia 14 czerwca 1993 roku dotyczącej wyrobów medycznych (Dz. Urz. UE. L.1993.169.1, z późn. zm.). Łóżka spełniające te kryteria uzyskują oznaczenie CE. Przy ocenie zgodności dla łóżek regulowanych elektrycznie obowiązuje zasada 12, a dla łóżek regulowanych ręcznie – zasada 1. Oceny zgodności łóżek klasyfikowanych jako wyrób klasy I zwykle dokonuje producent, a w przypadku łóżek klasyfikowanych jako wyrób medyczny klasy I z funkcją pomiarową ocena ta należy do jednostek notyfikowanych. Zgodnie z art. 68 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 20 maja 2010 roku o wyrobach medycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 107, poz. 679, z późn. zm.) wraz z aktami wykonawczymi nadzór nad łóżkami – jak również nad wszystkimi innymi wyrobami medycznymi wytwarzanymi, wprowadzanymi i wprowadzonymi do obrotu, używania lub przekazanymi do oceny działania na terytorium Polski – sprawuje Prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.Autor: Błażej Pancerz, prezes zarządu Egerton Sp. z o.o.

Polecane produkty

Błażej Pancerz

Założyciel i prezes firmy. Dzielący się na blogu bogatym doświadczeniem zarówno w pracy nad projektami sprzedażowymi, jak i w pracy związanej z produkcją sprzętu medycznego. W życiu prywatnym mól książkowy i kolekcjoner płyt winylowych.