Co zdziałałby chirurg, stomatolog czy okulista bez dobrego oświetlenia? A co z badaniami endoskopowymi? Bez odpowiednich źródeł światła ich przeprowadzenie mijałoby się z celem. Lampa bezcieniowa jest niezbędnym elementem wyposażenia sal operacyjnych, zabiegowych i gabinetów lekarskich. Na rynku jest dostępnych wiele rodzajów lamp jak np. lampy zabiegowe mobilne, sufitowe, ścienne, ledowe, stojące czy jezdne. Którą wybrać? Co jeszcze – prócz światła i braku cienia – oferują nam producenci lamp zabiegowych?
Dobra lampa zabiegowa to nie tylko bezcieniowe oświetlenie i pojedyncza czasza z nieruchomym ramieniem. Nowoczesne lampy operacyjne i zabiegowe nie poprzestają na dostarczeniu strumienia światła, ale zapewniają wiele zaawansowanych rozwiązań.
Obecnie najczęściej stosuje się lampy LED wykorzystujące jako źródło światła diody elektroluminescencyjne, a odchodzi się od lamp halogenowych, gdzie źródłem światła jest żarówka wolframowa.
Zimne oświetlenie, brak cienia… czyli parametry lampy idealnej
Zadaniem lampy operacyjnej LED zarówno sufitowej, jak i ściennej jest dostarczenie na wymagany obszar światła o takim natężeniu, jakie jest w danym momencie potrzebne. Lampa bezcieniowa powinna zapewniać zatem jak największe natężenie światła z możliwością jego regulacji oraz ustawienia kształtu i zakresu oświetlanego obszaru (średnicy plamy świetlnej). Lampy operacyjne i zabiegowe muszą spełniać kilka warunków, które są niezbędne dla ich właściwego funkcjonowania. Pierwszym z nich jest bezcieniowość pozwalająca na równomierne i jednorodne oświetlenie całego obszaru roboczego. Istotna jest również niska emisja ciepła i możliwość jego szybkiego odprowadzania, co eliminuje ryzyko nagrzewania się elementów w polu operacyjnym.
Lampa medyczna nie może także zaburzać przepływu powietrza podczas operacji bądź zabiegu. Światło takich lamp powinno cechować się wysokim współczynnikiem odwzorowania barw oraz odpowiednią temperaturą barwową przy uniemożliwieniu wystąpienia efektu tęczy. Niebagatelne znaczenie ma żywotność lamp operacyjnych, wynikająca bezpośrednio z poboru mocy.
Lampy diodowe a lampy halogenowe
Lampy halogenowe są mniej wydajne, emitują więcej ciepła, pobierają więcej energii i mają znacznie krótszą żywotność, czyli szybciej się wypalają. Z drugiej strony są tańsze. Lampy LED dają zimne, jasne, białe światło o niskiej emisji ciepła, są lżejsze i energooszczędne, a ponadto cechują się większą żywotnością – wystarczają na 50 000 godzin pracy i więcej!
Konstrukcja lampy idealnej
Konstrukcja lampy operacyjnej nowej lub używanej musi być stabilna i trwała, a jednocześnie lekka, by nie wymagała dodatkowych wzmocnień. Powinna pozwalać na odpowiednie pozycjonowanie, demontowanie oraz czyszczenie oraz sterylizowanie elementów. Stąd jako materiał konstrukcyjny lamp wykorzystuje się przeważnie lekkie stopy metali i tworzywa sztuczne, które są odporne na środki myjące oraz dezynfekujące. Dla lepszego dopasowania lampy operacyjnej lub zabiegowej zastosowano rozmaite wysięgniki, regulowane ramiona (np. „gęsia szyja”), wprowadzono podział na moduły i dodano możliwość rozbudowy, np. o kamery, monitory itp. Zoptymalizowano także położenie panelu sterowania, który najczęściej umieszcza się na zintegrowanym uchwycie do pozycjonowania ułatwiając tym samym manewrowanie całą czaszą lampy.
Typy lamp
Wyróżnia się cztery zasadnicze typy lamp medycznych różniące się budową i sposobem mocowania: sufitowe, naścienne, stojące oraz mobilne (ze statywem jezdnym). Każda z nich może mieć jedną lub kilka czasz o różnych wielkościach. Wszystkie mogą być stosowane w funkcji lamp operacyjnych, zabiegowych i diagnostycznych. Lampy naścienne są często montowane w bardzo małych lub wysokich pomieszczeniach, w których oświetlenie sufitowe byłoby mniej efektywne. Lampy mobilne znajdują często zastosowanie na salach opatrunkowych przy drobnych zabiegach, gdzie wymagane jest doświetlenie obszaru roboczego. Generalnie lampy zabiegowe jezdne wykorzystywane są niemal na każdym oddziale w szpitalu. w przypadku pacjentów, których transportowanie jest niewskazane – w tej sytuacji lampę dowozi się do pacjenta. Mogą też obsługiwać więcej niż jeden oddział.
Czym się kierować przy wyborze lampy medycznej?
W doborze lampy istotne są takie czynniki, jak:
- bezcieniowość
- niska emisja ciepła
- wysokie natężenie oświetlenia
- duża wgłębność światła
- maksymalna żywotność
- temperatura barwowa: 4000–4500 K
- współczynnik odwzorowania barw dla lamp operacyjnych: Ra > 96 Ra > 90 oraz R9 > 90
- współczynnik odwzorowania barw dla lamp zabiegowych: Ra > 93 Ra > 90 oraz R9 > 90
- regulacja głębokości i średnicy oświetlanego pola operacyjnego
- modułowa budowa i możliwość dostosowania kształtu i ułożenia lampy
- wymienny uchwyt, który można sterylizować
- intuicyjny i łatwo dostępny panel sterowania
- system przełączania na zasilanie awaryjne
